در چشم انسان، عدسی شفاف وظیفه دارد نور را به‌طور دقیق روی شبکیه متمرکز کند تا تصویر واضحی شکل بگیرد. این عدسی مانند یک شیشه شفاف عمل می‌کند، اما در آب مروارید، به مرور زمان شفافیت خود را از دست می‌دهد و کدر می‌شود. این کدورت مانع عبور نور به شکل طبیعی به شبکیه شده و کیفیت دید کاهش می‌یابد.

آب مروارید معمولاً یک بیماری پیشرونده است و در بیشتر موارد به‌صورت تدریجی ایجاد می‌شود. در مراحل اولیه ممکن است تغییرات در بینایی بسیار جزئی باشد، اما با پیشرفت بیماری، تاری دید شدیدتر می‌شود و انجام فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، مطالعه و تشخیص چهره‌ها سخت‌تر خواهد شد.

اصطلاح “آب مروارید” در زبان فارسی از ظاهر سفید و مرواریدی‌شکل عدسی در مراحل پیشرفته بیماری الهام گرفته شده است. در زبان علمی و پزشکی، این بیماری کاتاراکت نام دارد که از واژه‌ای یونانی به معنای “آبشار” گرفته شده است؛ زیرا دید بیمار در این حالت شبیه به نگاه کردن از پشت یک پرده آبی یا آبشار به نظر می‌رسد.

یکی از رایج ترین انواع آب مروارید، آب مروارید وابسته به سن است که در اکثر افراد بالای 65 سال اتفاق می‌افتد.

– استعمال دخانیات

– مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی

– دیابت

– سابقه جراحت یا بیماری‌های التهابی چشم

– استفاده بیش از حد از برخی از داروها مانند کورتون ها

– قرارگیری طولانی مدت در معرض نور خورشید

– ضربه شدید به سر یا عدسی چشم

– کاهش دید در شب

– افزایش نزدیک بینی

– تغییر مکرر شماره چشم

– کم رنگ و یا محو شدن رنگ ها

– افزایش حساسیت به نور

– تاری دید و دوبینی

افراد بالای ۵۰ سال

روند طبیعی پیری باعث تغییرات در عدسی چشم می‌شود. با افزایش سن، پروتئین‌های عدسی دچار تغییر می‌شوند و عدسی به تدریج کدر می‌گردد. بیش از ۶۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال به نوعی از آب مروارید مبتلا هستند.

نکته: حتی اگر هیچ علامتی مشاهده نشود، انجام معاینات منظم چشم‌پزشکی بعد از ۴۰ سالگی ضروری است.

افراد مبتلا به دیابت

دیابت یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای آب مروارید است. قند خون بالا باعث تغییرات شیمیایی در عدسی می‌شود و روند کدر شدن آن را تسریع می‌کند.

راهکار: کنترل دقیق قند خون و پیگیری منظم وضعیت چشم‌ها برای بیماران دیابتی بسیار حیاتی است.

افراد دارای سابقه خانوادگی

ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به آب مروارید دارد. اگر یکی از والدین یا نزدیکان به کاتاراکت مبتلا شده باشد، احتمال ابتلا در فرزندان بیشتر است.

نکته: افرادی با سابقه خانوادگی باید معاینات چشم‌پزشکی را منظم‌تر انجام دهند.

افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند

مصرف طولانی‌مدت برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها، می‌تواند خطر آب مروارید را افزایش دهد.

راهکار: در صورت نیاز به مصرف داروهای بلندمدت، با پزشک درباره کمترین دوز و مدت مصرف مشورت کنید و وضعیت چشم‌ها را مرتب بررسی نمایید.

افراد سیگاری و مصرف‌کنندگان بیش از حد الکل

تحقیقات نشان می‌دهد که سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل باعث افزایش رادیکال‌های آزاد و آسیب اکسیداتیو به عدسی چشم می‌شود. این عوامل می‌توانند فرآیند کدر شدن عدسی را تسریع کنند.

راهکار: ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل می‌تواند احتمال ابتلا را کاهش دهد.

افراد با قرار گرفتن طولانی در معرض نور خورشید

اشعه فرابنفش (UV) خورشید باعث آسیب به پروتئین‌های عدسی می‌شود. افرادی که ساعات زیادی در فضای باز هستند یا کارشان در محیط پرنور است، در معرض خطر بالاتری قرار دارند.

راهکار: استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV و کلاه لبه‌دار برای محافظت از چشم‌ها توصیه می‌شود.

افراد دارای بیماری‌های سیستمیک یا چشمی

برخی بیماری‌ها و شرایط چشمی می‌توانند خطر آب مروارید را افزایش دهند، مانند:

– فشار خون بالا

– چاقی و اضافه وزن

– جراحی‌های چشمی قبلی یا آسیب به چشم

– التهاب مزمن چشم یا عفونت‌های شدید

افراد با سبک زندگی ناسالم

رژیم غذایی فقیر از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، کمبود فعالیت بدنی و استرس‌های مزمن می‌توانند احتمال ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند.

راهکار: تغذیه سالم، ورزش منظم و کنترل استرس نقش مهمی در پیشگیری دارند.

– شب قبل از انجام عمل حتما استحمام کنید.

-48 ساعت قبل از انجام عمل از آرایش چشم ها خودداری کنید.

– اگر سابقه ی جراحی لیزری چشم (لازک یا لیزیک) را دارید، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید.

– در صورت داشتن هرگونه حساسیت دارویی یا آلرژی حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

– با توجه به اینکه امکان رانندگی پس از عمل برای فرد وجود ندارد، حتما یک همراه داشته باشید.

– دارو و قطره‌های تجویز شده را طبق نسخه مصرف کنید.

– در هفته اول پس از عمل برای مراقبت از چشم ها از عینک محافظ چشم استفاده کنید.

– پس از انجام عمل از حضور در مکان های پرگرد و غبار و آلوده پرهیز نمایید.

– از انجام فعالیت های سنگین و شدید که باعث فشار به چشم میشود، خودداری کنید.

– معمولا تا چندروز اول پس از عمل، احتمال تاری دید وجود دارد.

– در صورت کاهش دید و یا افزایش درد حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

– تا یک هفته پس از عمل از خم کردن سر پرهیز کنید.

– از وارد کردن فشار به چشم ها یا مالیدن آن ها خودداری کنید.

فیکوامولسیفیکاسیون یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی آب مروارید است. این روش با استفاده از امواج فراصوت برای شکستن عدسی کدر شده و خارج کردن آن از چشم انجام می‌شود. سپس عدسی مصنوعی جایگزین عدسی طبیعی می‌شود. این جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و زمان آن به طور معمول کمتر از ۳۰ دقیقه است.

مرحله اول: بی حس کردن چشم ها

قبل از جراحی، پزشک قطره‌های بی‌حسی به چشم بیمار می‌ریزد تا در طول عمل هیچ گونه دردی احساس نشود.

مرحله دوم: ایجاد برش کوچک

جراح یک برش بسیار کوچک (حدود ۲ تا ۳ میلی‌متر) در لبه قرنیه ایجاد می‌کند. این برش کوچک باعث کاهش خطر عفونت و بهبودی سریع‌تر می‌شود.

مرحله سوم: شکستن عدسی کدر شده

با استفاده از یک دستگاه مخصوص که از امواج فراصوت استفاده می‌کند، عدسی کدر شده به ذرات ریز شکسته می‌شود و از چشم خارج می‌گردد.

مرحله چهارم: کاشت عدسی مصنوعی

پس از خارج کردن عدسی طبیعی، یک عدسی مصنوعی داخل کپسول عدسی چشم قرار داده می‌شود. این عدسی مصنوعی معمولاً از جنس مواد سازگار با بدن ساخته شده و عملکردی مشابه عدسی طبیعی دارد.

مرحله پنجم: پایان عمل

پس از کاشت عدسی، جراح برش کوچک را بدون نیاز به بخیه می‌بندد. بیمار معمولاً بلافاصله پس از عمل مرخص می‌شود و نیازی به بستری شدن ندارد.