همه چیز درباره دکولمان شبکیه چشم
دکولمان شبکیه چشم یکی از اورژانس‌های چشمی است که می‌تواند به طور جدی به بینایی فرد آسیب وارد کند و در صورت عدم درمان سریع، منجر به کوری دائمی شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که شبکیه (لایه حساس به نور در پشت چشم) از محل اتصال خود به لایه‌های زیرین جدا می‌شود.
تعریف دکولمان شبکیه
دکولمان شبکیه به جدا شدن شبکیه از لایه‌های حمایتی زیرین خود گفته می‌شود. شبکیه بخش اصلی چشم است که مسئول دریافت نور و ارسال سیگنال‌های بصری به مغز است. وقتی شبکیه از جدار چشم جدا می‌شود، نور و تصاویر به درستی به مغز منتقل نمی‌شوند و فرد دچار مشکلات بینایی خواهد شد. دکولمان شبکیه یک وضعیت بسیار جدی است که نیاز به درمان فوری دارد.
دکولمان (پارگی) شبکیه چیست؟
شبکیه چشم یک بافت عصبی حساس به نور است که به صورت یک لایه نازک در داخل بخش خلفی کره چشم قرار گرفته است و نور را به پیام های عصبی تبدیل کرده به مغز می فرستد.
پرده شبکیه بیشتر اکسیژن و مواد مصرفی خود را از یک لایه عروقی به نام مشیمیه دریافت میکند که دور تا دور شبکیه را احاطه کرده است. هر گاه ارتباط شبکیه با مشیمیه زیرین قطع شود به دلیل کمبود اکسیژن و مواد غذایی ابتدا شبکیه کارکرد خود را از دست می دهد و فرد دچار مشکل بینایی می شود، به علاوه اگر این وضعیت طول بکشد بافت های شبکیه به تدریج می میرند یا اصطلاحاً دچار نکروز می شوند که یک وضعیت غیر قابل برگشت است.
علل دکولمان شبکیه
دکولمان شبکیه می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
پاره شدن شبکیه: پاره شدن یا سوراخ شبکیه می‌تواند منجر به جدا شدن آن از لایه‌های زیرین شود. این سوراخ‌ها معمولاً به دلیل تغییرات در بافت شبکیه، مانند افزایش سن یا انحرافات نزدیک‌بینی شدید، ایجاد می‌شوند.
پوشش مایع (سیرکولیشن مایع): مایعی که معمولاً بین شبکیه و لایه‌های زیرین آن قرار دارد، می‌تواند به دلیل تغییرات در ساختار شبکیه یا آسیب‌های چشمی تجمع کند و باعث جدا شدن شبکیه شود.
چسبندگی و کشیدگی شبکیه: در برخی افراد، با گذشت زمان، ناحیه مایع شفاف در داخل چشم (زجاجیه) از شبکیه جدا می‌شود که این می‌تواند موجب چسبندگی و کشیدگی شبکیه شود.
آسیب‌های چشم: ضربه مستقیم به چشم یا آسیب‌های فیزیکی می‌توانند باعث پاره شدن شبکیه و دکولمان آن شوند.
بیماری‌های چشمی یا سیستمیک: برخی بیماری‌ها مانند دیابت (دیابت شبکیه)، بیماری‌های وراثتی شبکیه، یا التهاب‌های شدید چشم نیز می‌توانند به جدا شدن شبکیه منجر شوند.
جدا شدگی پرده شبکیه می تواند علایم مختلفی را ایجاد کند :
– دیدن جرقه های نور در میدان بینایی
– دیدن اجسام شناور در جلوی چشم که ممکن است به صورت مگس پران، لکه های تاریک یا تار عنکبوت دیده شود.
– تغییر شکل و کج و معوج شدن اشیا مثل وقتی که فرد از پشت یک شیشه موج دار به چیزی نگاه می کند.
– احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
– کاهش دید ناگهانی
باید توجه داشت که جدا شدگی پرده شبکیه باعث درد یا قرمزی چشم نمی شود و در مراحل ابتدایی هیچ تغییری در ظاهر چشم ایجاد نمی کند. بنابراین در صورت بروز هر یک از مشکلات فوق در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید.
دکولمان شبکیه چه علائمی دارد؟
دکولمان شبکیه معمولاً با علائم خاصی همراه است که شامل موارد زیر می‌شود:
دیدن لکه‌ها یا موج‌های نور: فرد ممکن است نورهایی مانند برق زدن، درخشش یا فلاش‌هایی را در اطراف میدان دید خود ببیند.
کاهش تدریجی بینایی: کاهش یا تاری دید به‌طور تدریجی در یک یا هر دو چشم می‌تواند نشان‌دهنده وجود دکولمان شبکیه باشد.
پدیدار شدن سایه‌ها یا پرده‌های تار: ممکن است احساس کنید که یک سایه یا پرده تار در گوشه‌ای از میدان دید شما قرار گرفته است که به تدریج بزرگ‌تر می‌شود.
افت دید محیطی: اگر دکولمان شبکیه در نواحی مرکزی شبکیه رخ دهد، ممکن است باعث اختلال در بینایی مرکزی شود.
کاندیداهای انجام جراحی دکولمان شبکیه چه افرادی هستند؟
جراحی دکولمان شبکیه برای افرادی که دچار این مشکل شده‌اند و در معرض خطر از دست دادن بینایی هستند، توصیه می‌شود. کاندیداهای مناسب برای این جراحی به شرح زیر هستند:
افرادی با دکولمان شبکیه فعال: افرادی که شبکیه آن‌ها به‌طور کامل یا جزئی از محل خود جدا شده است، از کاندیداهای اصلی جراحی هستند. در صورتی که دکولمان شبکیه تشخیص داده شود، انجام جراحی سریعاً باید انجام شود تا از آسیب‌های بیشتر به چشم جلوگیری شود.
افرادی که دچار پارگی یا سوراخ شبکیه هستند: اگر دکولمان شبکیه به دلیل پارگی یا سوراخ در شبکیه ایجاد شده باشد، جراحی برای ترمیم سوراخ‌ها و پاره‌گی‌ها ضروری است. این جراحی کمک میکند تا شبکیه مجدداً به موقعیت طبیعی خود بازگردد.
افرادی با دید کاهش‌یافته یا تاری دید ناشی از دکولمان شبکیه: بیمارانی که به‌خاطر دکولمان شبکیه دچار کاهش دید و تاری دید شده‌اند، کاندیدای جراحی برای بازگرداندن بینایی خود هستند. در این موارد، جراحی می‌تواند به‌طور مؤثر بینایی بیمار را بهبود دهد.
افرادی با پیشرفت سریع بیماری: دکولمان شبکیه ممکن است در برخی بیماران به‌سرعت پیشرفت کند و نواحی بیشتری از شبکیه را درگیر کند. در این موارد، انجام جراحی به‌سرعت برای جلوگیری از از دست دادن بیشتر بینایی ضروری است.
افرادی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت هستند: افراد دیابتی که دچار دکولمان شبکیه می‌شوند، ممکن است در معرض خطر بیشتر از دست دادن بینایی باشند. درمان به موقع می‌تواند به حفظ دید و جلوگیری از عوارض اضافی کمک کند.
افرادی با تاریخچه آسیب‌های چشمی: افرادی که به‌دلیل ضربه یا جراحت به چشم دچار دکولمان شبکیه شده‌اند، نیاز به جراحی ترمیمی دارند تا شبکیه به حالت طبیعی خود بازگردد.
افرادی که مبتلا به بیماری‌های ارثی شبکیه هستند: در برخی بیماری‌های ارثی شبکیه مانند رتینیت پیگمنتوزا، ممکن است دکولمان شبکیه رخ دهد. در این موارد، جراحی می‌تواند به توقف پیشرفت بیماری کمک کند.
چه کسانی بیشتر در معرض جدا شدگی شبکیه قرار دارند؟
– افراد نزدیک بین
– افراد مبتلا به آب مروارید قبلی، گلوکوم یا سایر جراحی های چشم
– داروهای گلوکوم که باعث می شود مردمک کوچک‌تر شود (مانند پیلوکارپین)
– آسیب دیدن چشم
– سابقه جداشدگی شبکیه در چشم دیگر
– سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه
– مناطق ضعیف در شبکیه که توسط چشم پزشک در معاینه چشم قابل مشاهده است.
درمان جداشدگی پرده شبکیه
تنها راه درمان مؤثر برای جدا شدگی شبکیه، جراحی است. جدا شدگی شبکیه به هیچ وجه خود به خود و یا با مصرف دارو بهبود پیدا نمیکند و فرد باید هرچه سریع تر تحت عمل جراحی قرار بگیرد. نوع جراحی مناسب بر اساس محل، اندازه، نوع و شدت جدا شدگی شبکیه تعیین می شود. دو اصل اساسی در درمان جدا شدگی شبکیه وجود دارد که عبارتند از:
– بستن سوراخ ها
– نزدیک کردن شبکیه به لایه های زیرین و دیواره خارجی چشم، بطوری که شبکیه بتواند سر جای خود بچسبد.
روش های درمان دکولمان شبکیه کدام است؟
دکولمان شبکیه یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد. اگر درمان به موقع انجام نشود، ممکن است به کوری دائمی منجر شود. روش‌های درمانی بسته به شدت و نوع دکولمان شبکیه متفاوت است و شامل موارد زیر می‌شود:
جراحی لیزری: اگر جدا شدن شبکیه در مرحله اولیه باشد، جراح ممکن است از لیزر برای اتصال مجدد شبکیه به لایه‌های زیرین استفاده کند. لیزر معمولاً برای جلوگیری از پیشرفت پارگی‌ها یا سوراخ‌ها به کار می‌رود.
فریز درمانی (کریوتراپی): در این روش، پزشک با استفاده از سرد کردن شدید ناحیه پاره شده، شبکیه را به لایه‌های زیرین وصل میکند.
جراحی پنچرینگ: این روش معمولاً برای دکولمان شبکیه‌های شدیدتر استفاده می‌شود. در این جراحی، جراح یک گیره مخصوص به لایه خارجی چشم می‌چسباند تا شبکیه به‌طور مجدد به لایه‌های زیرین وصل شود.
ویتروکتومی: در این روش، بخشی از مایع زجاجیه که ممکن است باعث جدا شدن شبکیه شده باشد، برداشته می‌شود. سپس با استفاده از لیزر یا سایر تکنیک‌ها، شبکیه به جایگاه اصلی خود باز می‌گردد.
هواگذاری یا گازگذاری: در برخی موارد، پزشک از گاز یا هوای فشرده برای فشار آوردن به شبکیه از پشت چشم استفاده میکند و کمک میکند که شبکیه مجدداً در موقعیت درست قرار گیرد.
اهداف جراحی دکولمان شبکیه چیست؟
جراحی دکولمان شبکیه به‌منظور ترمیم و بازگشت شبکیه به موقعیت طبیعی خود در داخل چشم انجام می‌شود. این جراحی با هدف‌های مشخصی صورت می‌گیرد که عبارتند از:
جلوگیری از از دست دادن دائمی بینایی: یکی از مهم‌ترین اهداف جراحی دکولمان شبکیه، پیشگیری از از دست دادن دائمی بینایی است. در صورتی که این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به کوری دائمی شود.
بازگرداندن عملکرد طبیعی شبکیه: شبکیه به‌عنوان بخش حساسی از چشم، مسئول دریافت نور و ارسال پیام‌های بصری به مغز است. یکی از اهداف اصلی جراحی، بازگرداندن شبکیه به وضعیت طبیعی و احیای عملکرد آن است.
پیشگیری از عوارض بیشتر: جدا شدن شبکیه می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی‌تری مانند خونریزی داخل چشم، از دست دادن بینایی مرکزی و کاهش کیفیت دید شود. هدف جراحی جلوگیری از این مشکلات و کاهش احتمال آسیب‌های بیشتر است.
ترمیم پارگی‌ها و سوراخ‌ها: در برخی موارد، جراحی برای ترمیم پاره شدن شبکیه و جلوگیری از گسترش بیشتر آن انجام می‌شود. این کار به‌منظور جلوگیری از پیشرفت دکولمان شبکیه و حفظ سلامت چشم ضروری است.
حفظ و بهبود دید محیطی و مرکزی: بسته به شدت دکولمان و نواحی درگیر، جراحی می‌تواند به بهبود دید کمک کند و مانع از کاهش عملکرد بصری شود.
انجام جراحی دکولمان شبکیه در چه شرایطی توصیه نمیشود؟
پیشرفت شدید دکولمان شبکیه: در صورتی که دکولمان شبکیه به مدت طولانی بدون درمان باقی بماند، آسیب‌های شدید به شبکیه وارد می‌شود که ممکن است باعث از دست دادن دائمی بینایی شود. در چنین مواردی، حتی پس از جراحی، بازسازی کامل بینایی ممکن است غیرممکن باشد.
وجود بیماری‌های جدی زمینه‌ای: در برخی موارد، وجود بیماری‌های جدی مانند سرطان چشم، گلوکوم پیشرفته یا بیماری‌های عروق چشم می‌تواند موجب شود که جراحی دکولمان شبکیه نتایج موفقی نداشته باشد.
اختلالات بینایی شدید: اگر آسیب به شبکیه یا قسمت‌های دیگر چشم شدید باشد و دید بیمار به حدی کاهش یافته باشد که برای بیمار بهبود بینایی غیرممکن باشد، ممکن است جراحی از نظر پزشکی مفید نباشد.
