اگزوفتالمی چشم چیست؟
اگزوفتالمی چشم حالتی است که چشم ها از داخل کاسه چشم بیرون می‌زند و سبب بیرون زدگی چشم و اطراف چشم میشود. این وضعیت می‌تواند یک یا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار دهد. بسته به میزان و شدت آن، اگزوفتالموس می تواند باعث ایجاد مشکلات چشمی مانند خشکی چشم و التهاب قرنیه و ملتحمه شود.
علت اگزوفتالمی اغلب بیماری تیروئید چشمی است. در صورت ابتلا به برون چشمی یا اگزوفتالمی، احتمال فشرده شدن خفیف عصب بینایی وجود دارد که در صورت عدم درمان سریع می تواند برای همیشه روی بینایی فرد اثر بگذارد.
بسیاری از علائم تیروئید چشمی با گذشت زمان بهبود پیدا می کنند اما ممکن است این امر چندین سال زمان ببرد. در صورتی که جراحی انجام نشود، احتمالا چشم ها به بیرون زدگی خود ادامه خواهند داد.
علت ایجاد برون چشمی یا اگزوفتالمی:
یکی از دلایل اصلی ایجاد برون چشمی یا اگزوفتالمی بیماری تیروئید چشمی است که به آن بیماری افتالموپاتی گریوز چشمی نیز گفته می شود.
بیماری افتالموپاتی گریوز تقریبا یک نفر از هر سه نفر مبتلا به پرکاری تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد. بروز آن در زنان و افراد سیگاری بیشتر شایع است.
بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است و طی آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت سالم حمله می کند. در مورد بیماری تیروئید چشمی، سیستم ایمنی بدن به عضلات و بافت های چربی اطراف و پشت چشم حمله کرده و باعث تورم آنها می شود.
همچنین گاهی اوقات بیماری تیروئید چشمی مبتلایان به تیروئید کم کار و در مواردی نادر افرادی با عملکرد طبیعی تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد.
اگزوفتالمی چشم چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص اگزوفتالمی نیازمند معاینات دقیق پزشکی است که شامل موارد زیر میشود:
معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی وضعیت ظاهری چشم‌ها میزان بیرون‌زدگی را ارزیابی می‌کند.
تصویربرداری پزشکی: از جمله CT اسکن و MRI برای بررسی ساختارهای داخلی چشم و شناسایی علت دقیق اگزوفتالمی.
آزمایشات تیروئید: برای تشخیص بیماری گریوز و سایر مشکلات هورمونی مرتبط.
مهم ترین علائم اگزوفتالمی چشم:
– درد چشم
– خشکی چشم
– سوزش چشم
– حساسیت به نور
– اشک ریزش بیش از حد و یا ترشحات چشمی
– دو بینی
– تاری دید
– نابینایی
– مشکل در حرکت دادن چشم ها
– احساس فشار در پشت و اطراف چشم ها
درمان برون چشمی یا اگزوفتالمی:
اگر اگزوفتالمی ناشی از بیماری تیروئید چشمی باشد، اغلب درمان های زیر توصیه میشود:
اصلاح سطح هورمون های تیروئید در خون: این روش به طور قطعی مشکلات چشم را بهبود نمی دهد اما در مواردی ممکن است باعث بدتر شدن آن شود.
تزریق استروئید درون وریدی: این امر به کاهش التهاب مرتبط با این بیماری کمک می کند.
جراحی اصلاحی: این روش برای بهبود ظاهر چشم پس از کنترل التهاب انجام می شود.
از دیگر درمان های مفید می توان به استفاده از قطره های چشمی برای کاهش خشکی و تحریک چشم و استفاده از لنزهای مخصوص برای اصلاح دوبینی اشاره کرد. همچنین ترک سیگار می تواند کمک کننده باشد.
در سایر موارد درمان به علت ایجاد مشکل بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال در صورتی که برون چشمی یا اگزوفتالمی ناشی از تومور باشد، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا جراحی توصیه می شود.
روش های درمانی اگزوفتالمی شامل چه مواردی است؟
درمان اگزوفتالمی بسته به شدت بیماری و علت آن متفاوت است. روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌شوند:
درمان دارویی: در موارد خفیف تا متوسط، داروهای ضد التهاب، استروئیدها و داروهای تنظیم‌کننده تیروئید ممکن است تجویز شوند.
درمان‌های غیرجراحی: شامل استفاده از عینک‌های مخصوص، قطره‌های چشمی و پرتودرمانی برای کاهش تورم.
جراحی: در موارد شدید که درمان‌های دیگر مؤثر نیستند، جراحی برای اصلاح موقعیت چشم انجام میشود.
تکنیک‌های مختلف جراحی اگزوفتالمی کدام است؟
چندین روش جراحی بسته به شدت بیرون‌زدگی و علت آن وجود دارد:
برداشت دیواره‌های استخوانی اوربیت: برای کاهش فشار بر روی عصب بینایی.
برداشت بافت چربی اضافه: جهت کاهش حجم داخل حدقه.
ترمیم پلک: برای بهبود موقعیت پلک‌ها و افزایش محافظت از چشم.
اهداف جراحی اگزوفتالمی چیست؟
- کاهش فشار داخل حدقه چشم و جلوگیری از آسیب بیشتر به عصب بینایی.
- بهبود ظاهر چشم‌ها و بازگرداندن تقارن چهره بیمار.
- کاهش خشکی چشم و بهبود عملکرد پلک‌ها.
- رفع علائم دردناک و ناراحت‌کننده ناشی از بیرون‌زدگی چشم.
جراحی اگزوفتالمی چگونه انجام میشود؟
جراحی اگزوفتالمی یک فرآیند پیچیده است که نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد. مراحل جراحی شامل موارد زیر است:
آماده‌سازی قبل از عمل: بیمار باید آزمایشات لازم را انجام داده و وضعیت سلامت عمومی وی بررسی شود.
بیهوشی: این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود.
برداشت استخوان: جراح بافت‌ها یا استخوان‌هایی را که باعث فشار بر چشم شده‌اند، برمی‌دارد.
بازسازی: ممکن است نیاز به جایگذاری ایمپلنت‌ها برای حفظ ظاهر طبیعی چشم باشد.
بستن برش‌ها: برش‌های ایجاد شده بسته شده و بیمار به بخش ریکاوری منتقل میشود.
انواع جراحی:
سه نوع اصلی جراحی وجود دارند که برای افراد مبتلا به برون چشمی یا اگزوفتالمی توصیه می شود. البته انجام هر سه مورد برای بیماران متداول نیست.
این موارد عبارتند از:
– جراحی رفع فشار حفره چشم که طی آن مقدار کمی از استخوان یک یا دو حفره چشم برداشته می شود.
– جراحی پلک برای بهبود وضعیت، بسته شدن و ظاهر پلک ها
– جراحی عضله چشم برای تراز کردن چشم ها و کاهش دوبینی
این عمل ها معمولا با بیهوشی عمومی انجام می شوند یعنی طی عمل بیمار به طور کامل بیهوش خواهد شد. وابسته به نوع و میزان عمل جراحی ممکن است لازم باشد بیمار تا چند روز در بیمارستان بستری شود.
مهم‌ترین کاربردهای جراحی اگزوفتالمی چشم چیست؟
جراحی اگزوفتالمی چشم (جراحی کاهش بیرون‌زدگی چشم) با اهداف مختلفی انجام میشود که به شرایط و نیازهای بیمار بستگی دارد. مهم‌ترین اهداف این جراحی عبارت‌اند از:
بهبود عملکرد بینایی:
در برخی موارد، بیرون‌زدگی چشم می‌تواند به عصب بینایی فشار وارد کرده و منجر به کاهش بینایی یا دوبینی شود. جراحی می‌تواند با کاهش فشار بر عصب بینایی، از آسیب‌های دائمی جلوگیری کند.
کاهش علائم فیزیکی و ناراحتی:
اگزوفتالمی می‌تواند باعث خشکی، تحریک و درد چشم شود. جراحی با ایجاد فضای بیشتر در کاسه چشم، به کاهش این علائم کمک کرده و بیمار را از ناراحتی‌های مداوم رها می‌کند.
بهبود ظاهر زیبایی:
یکی از مهم‌ترین دلایل انجام این جراحی، بهبود ظاهر چهره بیمار است. بیرون‌زدگی چشم‌ها می‌تواند بر اعتماد به نفس فرد تأثیر منفی بگذارد. با انجام این عمل، بیمار می‌تواند به ظاهر طبیعی‌تری دست یابد.
جلوگیری از آسیب‌های قرنیه:
در موارد شدید اگزوفتالمی، پلک‌ها نمی‌توانند به‌طور کامل بسته شوند که باعث خشکی و زخم قرنیه میشود. جراحی با عقب بردن چشم به داخل حفره چشم، از آسیب قرنیه و عوارض جدی جلوگیری می‌کند.
بهبود عملکرد پلک و کره چشم:
در برخی بیماران، بیرون‌زدگی چشم باعث اختلال در عملکرد پلک‌ها شده و منجر به عدم بسته شدن کامل چشم میشود. جراحی می‌تواند به بهبود عملکرد طبیعی پلک کمک کند.
کاندیدای انجام عمل اگزوفتالمی چه افرادی هستند؟
کاندیدای مناسب برای عمل جراحی اگزوفتالمی چشم افرادی هستند که به دلایل پزشکی یا زیبایی نیاز به اصلاح بیرون‌زدگی غیرطبیعی چشم دارند. برخی از شرایطی که فرد را به عنوان کاندیدای مناسب برای این جراحی معرفی می‌کند، عبارت‌اند از:
بیماران مبتلا به بیماری گریوز (تیروئید چشمی):
شایع‌ترین علت اگزوفتالمی، بیماری گریوز (اختلال تیروئید) است که منجر به التهاب و تورم بافت‌های پشت چشم میشود. افرادی که به دلیل این بیماری دچار بیرون‌زدگی شدید چشم، فشار بر عصب بینایی یا دوبینی شده‌اند، کاندیدای مناسبی برای جراحی هستند.
بیمارانی که دچار مشکلات بینایی شده‌اند:
اگر اگزوفتالمی باعث فشار بر عصب بینایی، کاهش میدان دید یا دوبینی مزمن شود، جراحی برای جلوگیری از آسیب‌های دائمی بینایی ضروری خواهد بود.
افرادی که با خشکی و زخم قرنیه مواجه هستند:
بیرون‌زدگی شدید چشم‌ها ممکن است مانع از بسته شدن کامل پلک‌ها شود که می‌تواند منجر به خشکی چشم، تحریک و زخم قرنیه شود. چنین بیمارانی می‌توانند از جراحی بهره ببرند.
بیمارانی با ناهنجاری‌های ظاهری شدید:
کسانی که اگزوفتالمی آنها تأثیر منفی بر زیبایی چهره و اعتمادبه‌نفسشان گذاشته است، در صورت داشتن شرایط پزشکی مناسب، می‌توانند تحت عمل جراحی قرار گیرند.
بیمارانی که درمان‌های دارویی پاسخگو نبوده‌اند:
اگر فردی پس از استفاده از درمان‌های دارویی مانند استروئیدها یا پرتو درمانی، همچنان علائم شدید اگزوفتالمی را تجربه می‌کند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
افرادی با سلامت عمومی مناسب:
کسانی که از نظر پزشکی در شرایط عمومی خوبی هستند و بیماری‌هایی مانند دیابت کنترل‌نشده، مشکلات انعقادی یا بیماری‌های قلبی شدید ندارند، کاندیدای بهتری برای جراحی خواهند بود.
انجام عمل اگزوفتالمی به چه افرادی توصیه نمیشود؟
عمل جراحی برای درمان اگزوفتالمی (بیرون‌زدگی چشم) به‌طور کلی برای بیمارانی توصیه میشود که علائم شدید یا عوارضی مانند فشردگی عصب بینایی، زخم قرنیه یا مشکلات زیبایی قابل توجه دارند. با این حال، برخی افراد ممکن است کاندیدای مناسبی برای این جراحی نباشند:
بیماران با بیماری‌های سیستمیک کنترل‌نشده: افرادی که به بیماری‌های مزمن مانند دیابت کنترل‌نشده، فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی مبتلا هستند، ممکن است در معرض خطرات بیشتری در حین و بعد از جراحی قرار گیرند.
افراد با عفونت‌های فعال: وجود عفونت در ناحیه چشم یا سینوس‌ها می‌تواند خطر عوارض پس از جراحی را افزایش دهد.
بیماران با مشکلات انعقادی: افرادی که دچار اختلالات خونی یا مصرف‌کننده داروهای رقیق‌کننده خون هستند، ممکن است در معرض خطر خونریزی‌های شدید در حین جراحی باشند.
