همه چیز درباره شنوایی سنجی:
افزایش سن معمولا با کم شنوایی همراه است. یکی از روش هایی که متخصصان گوش، برای بررسی سیستم شنوایی انجام می‌دهند، تست شنوایی‌سنجی است. این تست در کلینیک های شنوایی‌سنجی انجام میشود. تست شنوایی‌سنجی توانایی شما را در شنیدن صداها بررسی میکند. این تست نوع و میزان کم شنوایی، انواع اختلالات تعادل و موارد دیگری که مربوط به عملکرد گوش میانی و داخلی میشود را ارزیابی میکند.
اهداف شنوایی سنجی چیست؟
شنوایی‌سنجی، فرآیند ارزیابی عملکرد شنوایی و تشخیص مشکلات مربوط به گوش است. این فرآیند شامل استفاده از آزمون‌ها و ابزارهای تخصصی به منظور بررسی حساسیت شنوایی و درک گفتار برای افراد در شرایط مختلف میباشد. به طور کلی اهداف شنوایی‌سنجی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: تشخیص اختلالات شنوایی، ارزیابی میزان و نوع اختلال و طراحی برنامه‌های درمانی و توانبخشی
تشخیص زودهنگام اختلالات شنوایی
یکی از مهم ترین و اصلی‌ترین اهداف شنوایی‌سنجی، شناسایی زودهنگام اختلالات شنوایی است. اختلالات شنوایی می‌تواند از سنین کودکی تا پیری در افراد ایجاد شده و ممکن است به تدریج یا به صورت ناگهانی پیشرفت کند. تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی به ویژه در کودکان بسیار ضروری است، زیرا تأخیر در شناسایی و درمان آن بر رشد زبانی، اجتماعی و تحصیلی آن‌ها اثرات منفی میگذارد.
تعیین شدت اختلال شنوایی
بعد از تشخیص زود هنگام، یکی دیگر از اهداف شنوایی‌سنجی، تعیین میزان شدت اختلال شنوایی است. این ارزیابی به کمک آزمون‌های فرکانس خالص و گفتاری انجام میشود. شدت اختلال شنوایی معمولاً به دسته‌های مختلفی مانند کم‌شنوایی خفیف، متوسط و شدید تقسیم میشود. این اطلاعات به پزشک کمک میکند تا درک دقیقی از نیازهای شنوایی بیمار داشته باشد.
شناسایی نوع اختلال شنوایی
از دیگر مهم ترین اهداف شنوایی سنجی، شناسایی نوع اختلال شنوایی است. مشکلات شنوایی می‌تواند به دو دسته اصلی تقسیم شود:
کم‌شنوایی انتقالی: این نوع اختلال به دلیل مشکلات در گوش خارجی یا میانی، مانند عفونت گوش میانی، جرم گوش یا اختلالات در لوله‌های شیپور استاش ایجاد میشود.
کم‌شنوایی حسی عصبی: این نوع اختلال ناشی از مشکلات در گوش داخلی یا عصب شنوایی بوده و معمولاً دائمی است. این اختلال می‌تواند به دلیل آسیب‌های ناشی از صداهای بلند، پیری، یا اختلالات ژنتیکی ایجاد شود.
یکی از اهداف نهایی شنوایی‌سنجی، طراحی و ارائه برنامه‌های درمانی مناسب برای بهبود وضعیت شنوایی است. بر اساس نتایج ارزیابی، پزشک ممکن است پیشنهاداتی مانند استفاده از سمعک های شنوایی، درمان‌های دارویی، یا جراحی ارائه دهد. برای کم‌شنوایی انتقالی، درمان‌های پزشکی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا عمل جراحی می‌تواند مؤثر باشد، در حالی که برای کم‌شنوایی حسی عصبی، استفاده از سمعک های شنوایی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
توانبخشی شنوایی
توانبخشی شنوایی شامل برنامه‌های آموزشی و تمرینی است که به بیمار کمک میکند تا با اختلال شنوایی خود سازگار شود. این برنامه‌ها ممکن است شامل آموزش در زمینه استفاده از سمعک های شنوایی، تکنیک‌های بهبود ارتباط و تمرین‌های شنیداری و گفتاری باشد. هدف این برنامه‌ها افزایش کیفیت زندگی و بهبود توانایی‌های ارتباطی بیمار است.
انواع کم‌شنوایی شامل چه مواردی میشود؟
کم‌شنوایی انتقالی
در این نوع، مشکل در انتقال صدا از گوش خارجی یا میانی به گوش داخلی ایجاد میشود. معمولاً ناشی از انسداد مجرای گوش، تجمع موم یا مشکلات پرده گوش است.
کم‌شنوایی حسی عصبی
این نوع کم‌شنوایی به علت آسیب به سلول‌های شنوایی گوش داخلی یا عصب شنوایی ایجاد میشود و اغلب دائمی است.
کم‌شنوایی ترکیبی
ترکیبی از هر دو نوع انتقالی و حسی عصبی که در آن هم مسیر انتقال صدا و هم سیستم عصبی شنوایی آسیب دیده است.
دلایل شایع از دست دادن شنوایی کدام است؟
عوامل ژنتیکی و مادرزادی
برخی افراد از بدو تولد با کم‌شنوایی مواجه هستند که ممکن است ناشی از اختلالات ژنتیکی، نقص رشد گوش یا مشکلات دوران بارداری مادر باشد. عواملی مانند ابتلای مادر به سرخجه یا مصرف برخی داروها در دوران بارداری نیز می‌توانند نقش داشته باشند.
کهولت سن
با افزایش سن، سلول‌های شنوایی گوش داخلی به تدریج تخریب می‌شوند. این فرایند که پیرگوشی نام دارد، معمولاً از دهه پنجم زندگی آغاز شده و به تدریج پیشرفت میکند. پیرگوشی عمدتاً دو گوش را به طور همزمان درگیر کرده و باعث دشواری در شنیدن صداهای ظریف، به ویژه در محیط‌های پر سر و صدا، میشود.
قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
یکی از دلایل اصلی کم‌شنوایی در سنین پایین و میانسالی، مواجهه طولانی‌مدت با صداهای بلند است. کار در محیط‌های صنعتی بدون محافظ گوش، گوش دادن به موسیقی با صدای بالا از طریق هدفون، یا حضور مکرر در کنسرت‌ها، می‌تواند به سلول‌های مویی گوش داخلی آسیب دائمی وارد کند.
عفونت‌های گوش
عفونت‌های مکرر گوش میانی (اوتیت میانی) می‌توانند باعث آسیب به پرده گوش یا استخوانچه‌های گوش شوند. همچنین عفونت‌های ویروسی مانند اوریون و سرخک ممکن است منجر به کم‌شنوایی دائمی شوند.
انسداد مجرای گوش
تجمع موم (سرومن)، وجود جسم خارجی یا التهاب مجرای گوش خارجی، می‌تواند مسیر انتقال صدا را مسدود کند و کم‌شنوایی موقتی ایجاد نماید. این مشکل اغلب با درمان ساده برطرف میشود.
آسیب پرده گوش
پرده گوش یک غشای ظریف است که نقش انتقال ارتعاشات صوتی را دارد. پارگی آن بر اثر ضربه، عفونت یا فشار ناگهانی (مانند تغییرات سریع فشار هوا در پرواز یا غواصی) می‌تواند شنوایی را موقتاً یا دائمی کاهش دهد.
داروهای اتوتوکسیک
برخی داروها اثرات سمی بر سلول‌های شنوایی دارند. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند جنتامایسین، داروهای شیمی‌درمانی و برخی داروهای ضد مالاریا می‌توانند باعث آسیب غیرقابل بازگشت به گوش داخلی شوند. مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک و با بررسی منظم شنوایی انجام شود.
ضربه به سر یا گوش
آسیب‌های فیزیکی به سر یا گوش می‌توانند باعث پارگی پرده گوش، آسیب به استخوانچه‌ها یا حتی صدمات به عصب شنوایی شوند.
بیماری‌های مزمن
برخی بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون بالا و تصلب شرایین می‌توانند جریان خون به گوش داخلی را کاهش دهند و باعث تخریب سلول‌های شنوایی شوند. همچنین بیماری خودایمنی گوش داخلی نیز از عوامل نادر ولی مهم کم‌شنوایی است.
تومورها و رشدهای غیرطبیعی
تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک) یا سایر رشدهای غیرطبیعی در مسیر شنوایی می‌توانند باعث کم‌شنوایی تدریجی یا ناگهانی شوند.
مهم ترین علائم هشداردهنده کم‌شنوایی چیست؟
برخی نشانه‌ها که می‌توانند حاکی از مشکل شنوایی باشند عبارتند از:
– درخواست مکرر برای تکرار صحبت‌ها
– دشواری در شنیدن مکالمه در محیط‌های شلوغ
– بالا بردن غیرعادی صدای تلویزیون یا موسیقی
– شنیدن صداهای زنگ یا وزوز (تینیتوس)
– احساس گرفتگی یا پری در گوش
تشخیص زودهنگام این علائم اهمیت زیادی دارد، زیرا در بسیاری از موارد، درمان به موقع می‌تواند پیشرفت مشکل را متوقف کند.
روش های پیشگیری از کم‌شنوایی را بهتر بشناسید:
با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال بروز کم شنوایی را کاهش داد:
– استفاده از محافظ گوش در محیط‌های پر سروصدا
– کاهش صدای هدفون و محدود کردن زمان استفاده
– درمان به موقع عفونت‌های گوش
– انجام معاینات دوره‌ای شنوایی به ویژه پس از ۴۰ سالگی
– اجتناب از مصرف خودسرانه داروها
– مدیریت بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون بالا
علل شایع کم شنوایی چیست؟
– نقص هنگام تولد
– عفونت های مزمن گوش میانی
– برخی از بیماری‌های ارثی
– انواع آسیب ها و صدمه به گوش
– بیماری‌های گوش داخلی
– قرار گیری در معرض سر و صداهای بلند
– پارگی های پرده گوش
– انسداد در گوش خارجی (موم، جسم خارجی)
مهم ترین مزایای انجام شنوایی‌سنجی برای گروه‌های پرخطر چیست؟
– تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی
– پیشگیری از ناشنوایی دائمی
– بهبود کیفیت زندگی و ارتباطات
– انتخاب به موقع سمعک یا کاشت حلزون
– پایش سلامت شنوایی در طول زمان
چرا تست شنوایی‌سنجی انجام میشود؟
هدف از انجام این تست‌ها آن است که پزشک به بررسی شنوایی گوش شما بپردازد. این روش شامل تکنیک‌های غیرتهاجمی و بدون دردی است که برای بررسی عملکرد شنوایی بیماران کاربرد دارد. در این روش، پزشک متخصص به بررسی وضعیت شنوایی و سالم بودن بخش‌هایی از گوش می‌پردازد تا پی ببرد که در کدام قسمت از شنوایی بیمار اختلال و مشکل به وجود آمده سپس به درمان آن بپردازد.
چه زمانی باید به مرکز شنوایی سنجی مراجعه کنیم؟
در صورت دارا بودن هرکدام از علائم زیر، نیاز است تا وضعیت سلامت گوش و شنوایی شما سنجیده شود.
– وزوز مکرر گوش
– احساس فشار و درد مداوم در گوش
– مشکل کم شنوایی
تست شنوایی چگونه انجام میشود؟
تست شنوایی سنجی در کلینیک‌های شنوایی سنجی و توسط متخصص شنوایی سنجی انجام میشود. این تست با استفاده از دستگاه ادیومتر انجام میشود، ادیومتر دستگاهی است که از طریق هدفون صداها را پخش میکند. برای انجام تست فرد وارد یک اتاق عایق صدا میشود و به او هدفون‌های مخصوصی داده میشود. صداهای مختلف از طریق هدفون‌ها به گوش فرد می‌رسد (هر بار یک گوش) و شنوایی سنج به شما آموزش می‌دهد که هنگام شنیدن صدا، دکمه مخصوصی را فشار دهید یا دست خود را بالا بیاورید. با هر بار فشردن کلید، نتایج مربوط به میزان شنوایی شما روی برگه ادیوگرام ثبت میشود.
انجام تست شنوایی چقدر زمان می برد؟
مدت زمان انجام شنوایی‌سنجی به نوع تستی که از فرد گرفته میشود، بستگی دارد. شنوایی‌سنجی اولیه حدود 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد اما ارزیابی دقیق تر تا 1 ساعت نیز ممکن است زمان ببرد. به طور میانگین این تست 20 تا 30 دقیقه طول می‌کشد و فرد در هنگام انجام تست هیچگونه درد و احساس ناراحتی ندارد.
چه افرادی باید شنوایی‌سنجی انجام دهند؟
نوزادان و کودکان
غربالگری شنوایی نوزادان یکی از ضروری‌ترین اقدامات پس از تولد است. برخی کودکان با مشکلات شنوایی مادرزادی به دنیا می‌آیند که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند رشد گفتاری و زبانی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. تست شنوایی باید در هفته‌های اول زندگی انجام شود.
کودکانی که سابقه عفونت‌های مکرر گوش دارند یا در یادگیری زبان تاخیر نشان می‌دهند، باید شنوایی‌سنجی شوند.
کودکان در سن مدرسه
مشکلات شنوایی حتی اگر خفیف باشند، می‌توانند بر یادگیری و تمرکز دانش‌آموزان تأثیر بگذارند. شنوایی‌سنجی دوره‌ای در مدارس، به ویژه برای کودکانی که افت تحصیلی یا مشکلات گفتاری دارند، ضروری است.
افراد بالای ۵۰ سال
با افزایش سن، خطر ابتلا به پیرگوشی (کم‌شنوایی ناشی از افزایش سن) بیشتر میشود.
توصیه میشود افراد بالای ۵۰ سال هر ۱ تا ۲ سال یک‌بار شنوایی‌سنجی انجام دهند.
در صورت وجود علائمی مانند دشواری در شنیدن مکالمات یا نیاز به بالا بردن صدای تلویزیون، باید سریع‌تر اقدام شود.
کارکنان محیط‌های پر سر و صدا
کار در کارخانه‌ها، کارگاه‌های صنعتی، فرودگاه‌ها، ارتش یا هر محیطی با صداهای بلند، می‌تواند باعث کم‌شنوایی ناشی از سروصدا شود.
– انجام شنوایی‌سنجی سالانه برای این گروه الزامی است.
– استفاده از محافظ گوش همزمان با پایش شنوایی ضروری است.
افرادی که در معرض صداهای بلند به صورت تفریحی هستند
علاوه بر مشاغل پر سر و صدا، برخی فعالیت‌های تفریحی نیز پرخطرند:
– حضور مکرر در کنسرت‌های موسیقی
– استفاده طولانی‌مدت از هدفون با صدای زیاد
– علاقه به موتورسواری یا تیراندازی بدون محافظ گوش
افرادی که سابقه عفونت یا جراحی گوش دارند
افرادی که دچار عفونت‌های مزمن گوش یا عمل جراحی گوش (مثل اتوپلاستی یا تیمپانوپلاستی) شده‌اند، باید به طور منظم شنوایی‌سنجی شوند تا از سلامت سیستم شنوایی خود مطمئن شوند.
بیماران با بیماری‌های مزمن
برخی بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و خودایمنی می‌توانند بر سلامت گوش تأثیر بگذارند. این بیماران باید تحت نظر پزشک، شنوایی خود را به صورت دوره‌ای بررسی کنند.
افرادی که داروهای اتوتوکسیک مصرف می‌کنند
داروهای اتوتوکسیک (سمی برای گوش) مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای شیمی‌درمانی و دیورتیک‌ها می‌توانند باعث آسیب شنوایی شوند. شنوایی‌سنجی قبل، حین و پس از مصرف این داروها توصیه میشود.
افرادی که علائم کم‌شنوایی دارند
هر فردی که یکی از علائم زیر را تجربه کند باید فوراً تست شنوایی انجام دهد:
– شنیدن صدای وزوز یا زنگ در گوش
– مشکل در شنیدن مکالمه در محیط‌های شلوغ
– نیاز به تکرار مکرر جملات توسط دیگران
– احساس گرفتگی یا پری گوش
افرادی که سابقه خانوادگی کم‌شنوایی دارند
اگر در خانواده سابقه کم‌شنوایی یا ناشنوایی وجود دارد، احتمال بروز این مشکل در سایر اعضا بیشتر است. انجام شنوایی‌سنجی دوره‌ای حتی بدون علائم، برای این افراد توصیه میشود.
چرا انجام شنوایی‌سنجی ضرورت دارد؟
تشخیص زودهنگام کم‌شنوایی
یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت شنوایی‌سنجی، تشخیص مشکلات شنوایی قبل از پیشرفت آن‌هاست. بسیاری از افراد ممکن است دچار کم‌شنوایی تدریجی باشند و خودشان متوجه نشوند. شنوایی‌سنجی منظم، این تغییرات را در مراحل اولیه آشکار میکند.
پیشگیری از ناشنوایی دائمی
برخی مشکلات شنوایی در صورت شناسایی زودهنگام، با درمان دارویی یا جراحی قابل اصلاح هستند. اگر این مشکلات نادیده گرفته شوند، می‌توانند منجر به آسیب دائمی و غیرقابل بازگشت شوند.
حفظ کیفیت زندگی
افت شنوایی می‌تواند منجر به انزوا، افسردگی و مشکلات ارتباطی شود. با شنوایی‌سنجی و درمان به موقع، فرد می‌تواند توانایی برقراری ارتباط مؤثر را حفظ کند.
پایش سلامت شنوایی در محیط‌های پر سروصدا
افرادی که در کارخانه‌ها، کارگاه‌ها یا محیط‌های پر سر و صدا کار می‌کنند، در معرض کم‌شنوایی ناشی از سر و صدا هستند. شنوایی‌سنجی دوره‌ای می‌تواند وضعیت شنوایی این افراد را پایش و از بروز آسیب جدی جلوگیری کند.
کمک به انتخاب سمعک یا کاشت حلزون
برای افرادی که نیاز به استفاده از سمعک یا کاشت حلزون دارند، شنوایی‌سنجی اطلاعات دقیق و ضروری را برای انتخاب و تنظیم دستگاه فراهم میکند
