همه چیز درباره جراحی سپتوپلاستی ( اصلاح انحراف تیغه بینی)
سپتوپلاستی یکی از رایجترین جراحیهای بینی است که به منظور بهبود تنفس و اصلاح انحراف تیغه بینی انجام میشود. تیغه بینی (سپتوم) که دیوارهای از جنس غضروف و استخوان است، بینی را به دو قسمت مساوی تقسیم میکند. در برخی افراد، این تیغه ممکن است به دلایل مختلفی مانند وراثت، صدمه یا عفونتها دچار انحراف شود که به آن “انحراف سپتوم” گفته میشود. این مشکل میتواند باعث مشکلات تنفسی، خر و پف، سینوزیتهای مکرر و حتی عفونتهای مداوم سینوسها شود. جراحی سپتوپلاستی راهکاری است که به رفع این انحراف و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک میکند.
جراحی سپتوپلاستی چه مزایایی دارد؟
بهبود تنفس: مهمترین مزیت عمل سپتوپلاستی، بهبود جریان هوای بینی و راحتی در تنفس است.
کاهش عفونتهای سینوسی: با باز شدن مجاری هوایی، عفونتهای سینوسی مکرر کاهش مییابد.
بهبود کیفیت خواب: بسیاری از بیماران پس از این جراحی، از کاهش یا حتی قطع خر و پف و بهبود کیفیت خواب خود خبر میدهند.
رفع سردرد و فشار سینوسی: با اصلاح انحراف سپتوم، فشار روی سینوسها کاهش یافته و سردردهای مرتبط نیز کمتر میشود.
دلایل انجام جراحی سپتوپلاستی چیست؟
انحراف تیغه بینی ممکن است در همه افراد یکسان نباشد. برای برخی از افراد، انحراف سپتوم به حدی شدید است که در جریان هوای بینی اختلال ایجاد میکند و در برخی دیگر تنها باعث مشکلات جزئی میشود. مهمترین دلایلی که افراد جراحی سپتوپلاستی انجام میدهند شامل موارد زیر است:
مشکلات تنفسی: تنفس دشوار از راه بینی اصلیترین علامت انحراف تیغه بینی است. اگر تیغه بینی به یک سمت منحرف شود، مجرای هوایی کوچکتر و عبور هوا محدود میشود.
سینوزیتهای مزمن: انحراف سپتوم میتواند باعث انسداد مجاری سینوسی شود و عفونتهای مکرر سینوسی یا سردردهای ناشی از فشار سینوسها را ایجاد کند.
خر و پف و آپنه خواب: برخی از افرادی که انحراف تیغه بینی دارند، در هنگام خواب با مشکل خر و پف و حتی وقفههای تنفسی (آپنه خواب) مواجه میشوند.
خونریزیهای بینی: انحراف سپتوم میتواند باعث خشکی و آسیبپذیری بیشتر مخاط بینی و در نتیجه خونریزیهای مکرر شود.
جراحی سپتوپلاستی شامل چه مراحلی است؟
مرحله اول: بیهوشی
بسته به شدت جراحی، بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی استفاده میشود.
مرحله دوم: ایجاد برش
جراح برشی در داخل بینی ایجاد میکند تا به تیغه بینی دسترسی پیدا کند.
مرحله سوم: اصلاح تیغه بینی
بخشهای اضافی غضروف یا استخوان برداشته یا تغییر شکل داده میشوند تا تیغه بینی در موقعیت صحیح قرار گیرد.
مرحله چهارم: زدن بخیه
پس از اصلاح، برشها بخیه زده میشوند و ممکن است از اسپلینت یا پانسمان داخلی برای حفظ شکل بینی استفاده شود.
جراحی سپتوپلاستی چگونه انجام میشود؟
سپتوپلاستی یک عمل روش جراحی کمتهاجمی است که معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. مدت زمان جراحی بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه متغیر است. جراح ابتدا با ایجاد برشی در داخل بینی، به تیغه بینی دسترسی پیدا میکند. سپس قسمتهای منحرف شده غضروف و استخوان را اصلاح یا حذف میکند تا تیغه در موقعیت صحیح قرار گیرد. از آنجایی که سپتوپلاستی از طریق داخل بینی انجام میشود، هیچ جای زخمی در خارج از بینی دیده نمیشود. پس از جراحی، جراح ممکن است از اسپلینتها یا پانسمانهای نرم در داخل بینی برای حفظ موقعیت صحیح تیغه استفاده کند. دوره نقاهت سپتوپلاستی بهطور معمول کوتاه است و بیماران ظرف چند روز به فعالیتهای روزمره خود بازمیگردند.
کاندیدای مناسب برای انجام عمل سپتوپلاستی چه افرادی هستند؟
افراد با انحرافات تیغه بینی
اگر تیغه بینی فرد دچار انحراف و این مشکل باعث انسداد بینی شده باشد، با انجام عمل سپتوپلاستی این مشکل برطرف میشود.
افراد با مشکلات تنفسی مزمن
در شرایطی که تنفس از طریق بینی برای فرد دشوار باشد یا یکی از حفرههای بینی به طور کامل مسدود شده باشد، سپتوپلاستی گزینهای مناسب برای رفع این مشکل است.
افراد با خروپف شدید
کسانی که به دلیل انسداد بینی خروپف های شدیدی میکنند و این موضوع خواب آنها یا اطرافیانشان را مختل کرده است.
افرادی که به دلیل عفونتهای سینوسی مکرر به پزشک مراجعه میکنند
اگر انحراف تیغه بینی باعث بروز عفونتهای مکرر سینوسی شده باشد، انجام این جراحی میتواند به فرد کمککننده باشد.
افراد با مشکلات ساختاری بینی ناشی از آسیب یا ضربه
کسانی که به دلیل تصادف، ضربه یا آسیب قبلی دچار انحراف تیغه بینی شدهاند.
افراد با سلامت جسمانی کامل و انتظارات واقعبینانه
سپتوپلاستی برای افرادی مناسب است که از سلامت عمومی خوبی برخوردار هستند و انتظار نتایج منطقی از جراحی دارند.
کاربردهای انجام جراحی سپتوپلاستی چیست؟
رفع انسداد بینی
یکی از اصلیترین کاربردهای سپتوپلاستی، باز کردن مسیر هوایی بینی است. انحراف تیغه بینی میتواند باعث انسداد یک یا هر دو حفره بینی شود.
درمان خرناس و آپنه خواب
افرادی که به دلیل انسداد بینی دچار خرناس شدید یا آپنه خواب (وقفه تنفسی هنگام خواب) هستند، میتوانند با سپتوپلاستی کیفیت خواب خود را بهبود بخشند.
پیشگیری از عفونتهای سینوسی مکرر
تیغه بینی منحرف میتواند جریان طبیعی هوا و تخلیه ترشحات سینوسی را مختل کند، که این مسئله منجر به عفونتهای مکرر سینوسی میشود. سپتوپلاستی با رفع این مشکل، به کاهش عفونتها کمک میکند.
بهبود علائم آلرژی
انسداد بینی میتواند علائم آلرژی مانند گرفتگی و آبریزش بینی را تشدید کند. اصلاح تیغه بینی میتواند به کاهش این علائم کمک کند.
ایجاد تعادل ساختاری بینی
در برخی موارد، انحراف تیغه بینی باعث تغییرات ظاهری در ساختار بینی میشود. سپتوپلاستی میتواند به بهبود این عدم تقارن کمک کند.
چه افرادی نمیتوانند عمل سپتوپلاستی انجام دهند؟
افراد زیر 18 سال
تیغه بینی افراد زیر 18 سال هنوز در حال رشد است. انجام جراحی در این سن میتواند بر رشد طبیعی بینی تأثیر منفی بگذارد.
افرادی با بیماریهای زمینهای کنترلنشده
دیابت کنترلنشده: افرادی که سابقه ابتلا به دیابت کنترل نشده را دارند، خطر عفونت و مشکلات ترمیم زخم پس از جراحی در آنها افزایش پیدا میکند.
اختلالات خونریزی: افرادی که دارای اختلالات خونی مانند هموفیلی هستند، به دلیل افزایش خطر خونریزی، کاندیدای مناسبی نیستند.
افرادی با عفونت فعال یا التهاب در بینی یا سینوسها
وجود عفونت فعال در بینی، سینوسها، یا دستگاه تنفسی میتواند خطر عوارض جراحی را افزایش دهد. لازم است قبل از جراحی، عفونت به طور کامل درمان شود.
افرادی با انتظارات غیرواقعبینانه
سپتوپلاستی یک جراحی عملکردی است و هدف اصلی آن بهبود تنفس است، نه تغییر شکل ظاهری بینی. بیمارانی که انتظار دارند جراحی سپتوپلاستی ظاهر بینی آنها را بهبود بخشد (بدون انجام رینوپلاستی همزمان) کاندیدای مناسبی برای انجام این جراحی نیستند.
افرادی که به تازگی جراحی بینی انجام دادهاند
اگر فردی به تازگی تحت جراحی بینی (رینوپلاستی یا سپتوپلاستی) قرار گرفته باشد، باید تا زمان بهبود کامل صبر کند. جراحی مجدد در مدت کوتاه میتواند خطر عوارض را افزایش دهد.
افرادی با سابقه آلرژی شدید یا حساسیتهای خاص
در برخی موارد، آلرژی شدید ممکن است تورم و التهاب مزمن ایجاد کند که جراحی را پیچیدهتر میکند. در این شرایط لازم است آلرژیهای شدید ابتدا درمان شود.
افراد باردار و شیرده
جراحی سپتوپلاستی برای زنان در دوران شیردهی و بارداری توصیه نمیشود، زیرا خطرات بیهوشی میتواند برای جنین مضر باشد.
افراد مبتلا به مشکلات سیستم ایمنی
بیمارانی که به دلیل بیماریهایی مانند HIV، سرطان، یا مصرف داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض خطر بالای عفونت پس از انجام جراحی هستند.
مراقبتهای بعد از عمل سپتوپلاستی شامل چه اقداماتی است؟
استراحت و رعایت حالت خواب مناسب: بعد از جراحی، استراحت کافی بسیار مهم است. بهتر است سر خود را بالاتر از بدن نگه دارید (استفاده از دو بالش در هنگام خواب) تا از ورم و خونریزی جلوگیری شود.
پرهیز از فین کردن و دستکاری بینی: فین کردن میتواند به تیغه بینی تازه جراحی شده آسیب برساند. همچنین دستکاری بینی یا وارد کردن انگشت یا جسم خارجی به داخل بینی میتواند عوارض جدی ایجاد کند.
استفاده از داروهای تجویز شده: پزشک معمولاً برای کاهش درد، آنتیبیوتیکها و داروهای ضد التهاب تجویز میکند. مصرف منظم و به موقع این داروها از عفونت و ناراحتی جلوگیری میکند.
اجتناب از فعالیتهای سنگین: در هفتههای اول بعد از جراحی، از فعالیتهای بدنی شدید، خم شدن و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. این اقدامات میتواند باعث خونریزی یا جابجایی تیغه بینی شود.
مرطوب نگه داشتن محیط بینی: استفاده از اسپریهای نمکی یا سرم شستشو به حفظ رطوبت داخل بینی و تسریع بهبود کمک میکند.
مهم ترین اقدامات قبل انجام عمل سپتوپلاستی شامل چه مواردی است؟
مشاوره اولیه توسط پزشک
ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار توسط پزشک بررسی میشود و بیمار آزمایشات یا تصویربرداری (مانند سیتی اسکن) های اولیه را برای ارزیابی انحراف تیغه بینی انجام میدهد و درباره علائم، مشکلات تنفسی و انتظارات خود با پزشک صحبت میکند.
آمادهسازی قبل از جراحی
حداقل دو هفته قبل از جراحی، بیمار باید از مصرف داروهای رقیقکننده خون مانند آسپرین یا وارفارین خودداری کند. همچنین از دو الی سه هفته قبل از انجام عمل از سیگار کشیدن و مصرف الکل پرهیز شود، زیرا این موارد میتوانند روند بهبودی پس از عمل را مختل کنند.
