بیوپسی چیست؟
بیوپسی نوعی روش پزشکی است که شامل نمونه برداری از بافتهای مختلف بدن می شود تا بتوان آن را زیرنظر یک میکروسکوپ بررسی کرد. نمونه بافتی می تواند تقریبا در هر نقطه از بدن، از جمله پوست و سایر ساختارها گرفته شود.
چرا بیوپسی انجام میشود؟
بیوپسی زمانی انجام میشود که پزشک نیاز به اطلاعات بیشتری درباره نوع و ماهیت یک ضایعه یا بافت مشکوک داشته باشد. موارد زیر نمونههایی از دلایل انجام بیوپسی هستند:
تشخیص سرطان: بررسی بافتهای غیرطبیعی برای تشخیص سلولهای سرطانی.
ارزیابی عفونتها: شناسایی نوع عفونت با بررسی میکروسکوپی.
بررسی التهاب یا بیماریهای مزمن: نظیر بیماریهای خودایمنی یا آسیبهای ناشی از عفونتهای مزمن.
تفاوت بیوپسی با سایر روشهای تشخیصی چیست؟
بیوپسی یک روش تهاجمی است و بر خلاف تصویربرداری مانند سیتیاسکن یا امآرآی، امکان تحلیل دقیق سلولی و بافتی را فراهم میکند. به همین دلیل، معمولاً برای تأیید نهایی تشخیص بیماری استفاده میشود.
نحوه انجام بیوپسی
نحوه انجام بیوپسی بستگی به جایی که نمونه بافت از آن خارج می شود، دارد. قبل از انجام این روش، سی تی اسکن یا MRI اغلب به عنوان راهنما برای کمک به تصمیم گیری استفاده می شود. پس از انجام نمونه برداری، بافت مربوطه تحت یک میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد تا به شناسایی ماهیت مشکل کمک کند.
چه زمانی بیوپسی انجام می شود؟
بیوپسی برای بررسی مشکلات عملکردی مانند مشکلات کلیوی یا کبدی و همچنین مشکلات ساختاری مانند تورم در یک عضو خاص انجام میگیرد. هنگامی که نمونه بافت تحت میکروسکوپ بررسی می شود، سلول های غیر طبیعی ممکن است شناسایی شوند، که می تواند به تشخیص یک وضعیت خاص کمک کند.
بیوپسی نیز می تواند برای ارزیابی شدت (مانند میزان التهاب) و درجه (مانند پرخاشگری سرطان) مورد استفاده قرار گیرد.
این اطلاعات در هنگام تصمیم گیری در مورد مناسب ترین درمان بسیار مفید می باشد که در ارزیابی چگونگی واکنش فرد به نوع خاص درمان بسیار مهم می باشد.
بیوپسی در تشخیص موارد زیر کاربرد دارد:
– سرطان
– التهاب: مانند کبد (هپاتیت) یا کلیه (نفریت)
– عفونت: مانند گره های لنفاوی ( سل )
– التهابات مختلف پوست
معمولا نمی توان گفت که آیا یک توده یا رشد پوست یا داخل بدن شما به تنهایی سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) است، به همین دلیل است که اغلب بیوپسی انجام می شود.
چه کسانی کاندیدای انجام بیوپسی هستند؟
افراد با توده یا ضایعه مشکوک:
بیمارانی که تودهای در هر قسمت از بدنشان مانند توده در پستان، غدد لنفاوی، یا پوست مشاهده یا احساس میشود، تودههایی که در تصویربرداری مانند سونوگرافی، سیتیاسکن یا امآرآی غیرطبیعی به نظر میرسند.
افراد با علائم مداوم و غیرقابل توضیح:
افرادی که علائم مشکوکی مانند کاهش وزن غیرقابل توضیح، تب مداوم، خستگی شدید، یا دردهای مزمن دارند که دلیل آن مشخص نیست. بیمارانی که دچار خونریزی غیرطبیعی، تغییرات مداوم در عملکرد اندامها یا مشکلات پوستی غیرمعمول شدهاند.
افرادی با تغییرات پوستی مشکوک:
بیمارانی که خال یا ضایعات پوستی جدید یا در حال تغییر دارند، به خصوص اگر این تغییرات شامل تغییر رنگ، اندازه، یا حاشیه باشد.
بیماران با نتایج غیرطبیعی آزمایشهای تشخیصی:
افرادی که در آزمایشهای خون، ادرار یا سایر بررسیهای آزمایشگاهی نتایج غیرطبیعی دارند که احتمال وجود بیماری جدی را نشان میدهد. بیمارانی که در تصویربرداری پزشکی ضایعات یا اختلالات مشکوک شناسایی شدهاند.
افرادی با علائم مرتبط با سرطان:
افرادی که علائمی مانند خونریزی بدون دلیل مشخص، درد مزمن، یا تورم دارند که ممکن است نشانهای از سرطان باشد.
کسانی که سابقه خانوادگی سرطان دارند و در بررسیهای معمول یا چکاپ، موارد غیرطبیعی شناسایی شده است.
بیماران با عفونتهای مقاوم یا مشکوک:
بیمارانی که عفونتهایی دارند که به درمانهای معمول پاسخ نمیدهند یا نیاز به تشخیص دقیق عامل عفونت دارند. افرادی با علائم التهاب یا تورم غیرطبیعی که علت آن مشخص نیست.
افراد با بیماریهای مزمن یا خودایمنی مشکوک:
کسانی که علائمی مرتبط با بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا واسکولیت دارند و برای تأیید تشخیص نیاز به بیوپسی دارند. بیمارانی با علائم بیماریهای کبدی، کلیوی یا ریوی که تشخیص قطعی نیازمند بررسی بافت است.
بیماران با نیاز به تحلیل مولکولی یا ژنتیکی:
افرادی که پزشک قصد دارد ویژگیهای مولکولی یا ژنتیکی ضایعه را بررسی کند، به ویژه برای انتخاب روش درمانی هدفمند (مانند درمانهای سرطان).
عواملی که پزشک برای انتخاب کاندیدای بیوپسی در نظر میگیرد چیست؟
محل ضایعه: اگر ضایعه در اندامی مهم یا حساس باشد، پزشک بررسی بیشتری انجام میدهد.
شرایط جسمانی بیمار: وضعیت سلامتی کلی بیمار و توانایی تحمل روش بیوپسی (به ویژه در موارد بیوپسی جراحی).
سن و سابقه پزشکی: سوابق بیماریهای قبلی، سابقه خانوادگی و سایر عوامل مرتبط.
احتمال بیماری جدی: اگر پزشک مشکوک به بیماریهای خطرناک مانند سرطان یا بیماریهای عفونی جدی باشد.
انجام بیوپسی به چه افرادی توصیه نمیشود؟
افرادی که دارای شرایط خاص پزشکی هستند که خطر خونریزی یا عفونت را افزایش میدهد، مانند کسانی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند یا اختلالات انعقادی دارند.
بیمارانی که محل ضایعه به دلایل آناتومیکی دسترسی دشواری دارد و خطر آسیب جدی به اندامها وجود دارد.
افرادی که مشکلات شدید قلبی، ریوی یا سایر بیماریهای زمینهای دارند که احتمال عوارض بیوپسی را افزایش میدهد.
انواع روشهای بیوپسی
بیوپسی روشهای مختلفی دارد که انتخاب هر روش به محل بافت مورد نظر، هدف تشخیصی و شرایط بیمار بستگی دارد:
بیوپسی سوزنی:
این روش شامل استفاده از یک سوزن نازک برای برداشتن نمونه بافت است. از سوزن ظریف برای برداشت سلولهای کوچک و مایع و از سوزن هستهای برای برداشت نمونه بزرگتر از بافت استفاده میشود.
بیوپسی جراحی:
در این روش، جراح با ایجاد یک برش کوچک در بدن، نمونهبرداری میکند. این روش اغلب در شرایطی که نیاز به نمونه بزرگتری باشد استفاده میشود.
بیوپسی اندوسکوپیک:
این روش با استفاده از یک لوله نازک و منعطف (اندوسکوپ) انجام میشود که دوربینی کوچک در انتهای آن قرار دارد. از این روش برای نمونهبرداری از اندامهایی مانند معده، روده یا ششها استفاده میشود.
بیوپسی پوست:
برای تشخیص مشکلات پوستی مانند ملانوما یا عفونتهای پوستی انجام میشود. این روش شامل برداشت بخشی از پوست با استفاده از ابزارهایی مانند تیغ جراحی یا پانچ است.
بیوپسی مایع:
این روش غیرتهاجمی شامل نمونهگیری از خون برای شناسایی سلولهای سرطانی یا مواد ژنتیکی مرتبط با سرطان است.
مراحل انجام بیوپسی:
مشاوره اولیه: پزشک درباره نیاز به بیوپسی و فرآیند انجام آن توضیح میدهد.
آمادهسازی: ممکن است نیاز به قطع مصرف داروهای خاص یا رعایت شرایط خاص قبل از بیوپسی باشد.
انجام بیوپسی: بسته به نوع بیوپسی، پزشک نمونهبرداری را با یا بدون بیحسی انجام میدهد.
تحلیل آزمایشگاهی: نمونه برداشتشده به آزمایشگاه ارسال میشود تا توسط پاتولوژیست بررسی شود.
اعلام نتایج: نتایج بیوپسی معمولاً طی چند روز تا چند هفته آماده میشود.
نتایج حاصل از انجام بیوپسی چه اهمیتی دارد؟
نتایج بیوپسی میتواند شامل یکی از موارد زیر باشد:
طبیعی: نمونه بافت یا سلولهای برداشتهشده هیچ نشانهای از بیماری ندارند.
غیرطبیعی: وجود سلولهای غیرطبیعی که ممکن است نشاندهنده بیماریهایی مانند سرطان یا التهاب باشد.