پارگی قرنیه چگونه اتفاق می افتد؟
پارگی قرنیه اغلب در اثر برخورد اشیاء تیز به چشم رخ می دهد. مثلا افرادی که کار جوشکاری انجام می دهند در اثر پرتاب براده ها دچار پارگی قرنیه می شوند. همچنین کودکان ممکن است با ورود اشیاء تیز در هنگام بازی به قرنیه خود آسیب وارد کنند. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی نیز موجب آسیب به چشم می شود. همچنین استفاده از لنزهای نامناسب و بی کیفیت نیز در پارگی قرنیه چشم نقش دارند.
اگر بر روی قرنیه خراش جزئی به وجود آید بعد از مدتی درمان انجام می شود و تفاوت زیادی بین خراش قرنیه و پارگی قرنیه وجود دارد. خراش بعد از مدتی کم کم درمان می شود ولی پارگی قرنیه با عمل جراحی و یا حتی پیوند قرنیه درمان می شود.
دلایل ایجاد پارگی قرنیه چیست؟
آسیب فیزیکی یا ضربه: یکی از شایعترین علل پارگی قرنیه، ضربات مستقیم به چشم است. این ضربات میتوانند توسط اشیای نوکتیز، حوادث ورزشی، تصادفات رانندگی و … وارد چشم شوند.
نفوذ اجسام خارجی: گاهی اجسام کوچک مانند تراشههای فلزی، شیشه یا سنگ ممکن است وارد چشم شده و قرنیه را پاره کنند.
سوختگیهای شیمیایی: تماس چشم با مواد شیمیایی قوی مانند اسیدها یا بازها میتواند منجر به آسیب شدید چشم و درنهایت پارگی قرنیه شود.
انواع عفونتهای چشمی: عفونتهای شدید چشمی که به دلیل باکتریها، ویروسها یا قارچها در چشم ایجاد میشوند، ساختار قرنیه را تضعیف کرده و منجر به پارگی آن شوند.

پارگی قرنیه چشم چه علائمی دارد؟
درد شدید در چشم: یکی از شایعترین علائم پارگی قرنیه، درد ناگهانی و شدید در چشم است که ممکن است با سردرد نیز همراه باشد.
کاهش بینایی فرد: بسته به میزان و شدت پارگی، ممکن است کاهش بینایی خفیف تا شدید در فرد رخ دهد. در موارد شدید، فرد ممکن است به طور کامل دید خود را از دست بدهد.
حساسیت به نور: در بعضی شرایط افرادی که دچار پارگی قرنیه شده باشند، حساسیت شدیدی به نور پیدا میکنند.
قرمزی و التهاب چشم: از دیگر علائم شایع پارگی قرنیه التهاب و قرمزی چشم است که به دلیل آسیب به قرنیه و التهاب بافتهای اطراف ایجاد میشود.
خروج مایع از چشم: در برخی موارد پارگی قرنیه، مایع داخلی چشم ممکن است از محل پارگی خارج شود که این وضعیت نشاندهنده آسیب شدید به چشم است.
چه افرادی در معرض خطر پارگی قرنیه هستند؟
افراد در معرض ضربات مستقیم به چشم
افرادی که در ورزشهای رزمی مثل بوکس، کاراته، تکواندو و همچنین ورزشهای پرتماس مانند فوتبال و راگبی فعالیت میکنند، بهدلیل احتمال برخورد ضربات محکم به چشم در معرض خطر بالاتری برای پارگی قرنیه هستند. علاوه بر این، کارگران حوزههایی مانند جوشکاری، تراشکاری و نجاری نیز بهعلت پرتاب ذرات و اجسام ریز و تیز به سمت چشم، باید مراقبت ویژهای داشته باشند. استفاده از محافظهای چشمی استاندارد در این موارد اهمیت زیادی دارد.
افراد مبتلا به بیماریهای ساختاری قرنیه
بیماریهایی مثل کراتوکونوس که باعث تغییر شکل و نازک شدن قرنیه میشوند، این بافت را ضعیفتر و آسیبپذیرتر میکنند. در این شرایط حتی فشارهای خفیف مثل مالیدن چشم یا عطسه شدید میتواند موجب ایجاد پارگی شود. همچنین برخی اختلالات ژنتیکی و بیماریهای بافت همبند مانند سندروم اهلرز-دنلوس یا مارفان، ساختار قرنیه را تضعیف کرده و احتمال آسیب را افزایش میدهند.
کاربران نادرست لنزهای تماسی
استفاده ناصحیح از لنزهای تماسی یکی از عوامل رایج در آسیب به قرنیه است. استفاده طولانیمدت بدون تعویض، خوابیدن با لنز، رعایت نکردن بهداشت و استفاده از لنزهای غیرمجاز میتواند موجب خشکی، التهاب و ضعیف شدن قرنیه شود. این شرایط خطر ایجاد زخم و پارگی را افزایش میدهد.
کودکان و نوزادان
کودکان بهدلیل بازی کردن با اشیاء نوکتیز و عدم رعایت نکات ایمنی، بیشتر در معرض آسیبهای چشمی هستند. همچنین نوزادان به دلیل حساسیت بالای بافت چشم و عدم کنترل حرکت، ممکن است در اثر تصادفات یا برخوردهای ناگهانی دچار آسیب به قرنیه شوند که در موارد شدید منجر به پارگی میشود.
افراد مبتلا به عفونتها و التهابهای شدید چشم
عفونتهای قارچی، باکتریایی یا ویروسی که قرنیه را درگیر میکنند، میتوانند باعث التهاب، ضعیف شدن بافت و زخمبرداشتن سطح قرنیه شوند. در شرایط حاد، این ضایعات ممکن است پیشرفت کرده و منجر به پارگی بافت حساس قرنیه شوند.
افرادی با سابقه جراحی یا تروماهای قبلی چشم
عملهای جراحی چشم، مانند لیزیک یا پیوند قرنیه، همچنین آسیبهای قبلی که به قرنیه وارد شدهاند، ممکن است نقاط ضعف ساختاری در قرنیه ایجاد کنند. این نواحی نسبت به فشار و ضربه حساستر بوده و احتمال پارگی آنها بیشتر است.
جراحی پارگی قرنیه با چه اهدافی انجام میشود؟
هدف درمانی: حفظ ساختار چشم و جلوگیری از آسیبهای بیشتر
مهمترین هدف جراحی پارگی قرنیه، حفظ ساختار فیزیکی و آناتومیکی چشم است. زمانی که قرنیه دچار پارگی میشود، دیواره چشم آسیب میبیند و مایعات داخل چشم (زلالیه و گاهی زجاجیه) به بیرون نشت میکنند.
در چنین شرایطی:
– ساختار چشم ممکن است فرو بریزد
– فشار داخل چشم کاهش مییابد
– خطر نابینایی دائم افزایش پیدا میکند
بنابراین، نخستین و حیاتیترین هدف جراحی، بستن زخم قرنیه و بازیابی پایداری ساختار چشم است تا از آسیبهای جدیتر جلوگیری شود.
هدف پیشگیرانه: جلوگیری از ورود میکروبها و کاهش خطر عفونت
قرنیه، بهعنوان لایهی بیرونی و شفاف چشم، نقش یک سد محافظ را دارد. در صورت پارگی این سد، میکروارگانیسمها (باکتریها، قارچها و ویروسها) میتوانند به راحتی وارد فضای داخل چشم شوند و باعث بیماریهایی مانند:
– اندوفتالمیت (عفونت شدید داخل چشم)
– کراتیت میکروبی (عفونت قرنیه)
– از بین رفتن شبکیه و سایر ساختارها شوند
یکی از اهداف بسیار مهم جراحی پارگی قرنیه، پیشگیری از این نوع عفونتهای تهدیدکننده بینایی و حتی ساختار چشم است. جراح با بخیهزدن، پاکسازی، و در برخی موارد استفاده از آنتیبیوتیک داخل چشمی، سد دفاعی چشم را بازیابی میکند.
هدف ترمیمی: بازسازی شفافیت و انحنای طبیعی قرنیه
قرنیه یکی از اجزای مهم در انکسار نور و وضوح بینایی است. حتی یک خراش کوچک روی قرنیه میتواند باعث کاهش دید یا ایجاد هاله و اعوجاج شود. در پارگی قرنیه، این اختلال بهمراتب شدیدتر است.
به همین دلیل، یکی دیگر از اهداف جراحی، بازسازی شکل و شفافیت قرنیه در حد امکان است. این هدف در موارد زیر اهمیت ویژهای دارد:
– وقتی پارگی در ناحیه مرکزی قرنیه اتفاق افتاده باشد
– در بیمارانی که به حفظ بینایی امیدوارند
– در کودکانی که در معرض تنبلی چشم هستند
جراح تلاش میکند با تنظیم محل بخیهها، استفاده از مواد بیولوژیکی، یا حتی پیوند قرنیه (در مراحل بعدی) فرم و شفافیت قرنیه را ترمیم کند.
هدف حفاظتی: جلوگیری از عوارض ثانویه داخل چشمی
اگر پارگی قرنیه به موقع جراحی نشود، عوارضی جدی ممکن است رخ دهد، مانند:
– بیرونزدگی عنبیه از طریق زخم
– چسبندگیهای غیرطبیعی
– افتادگی زجاجیه
– تحلیل عصب بینایی یا شبکیه
یکی از اهداف این جراحی، محافظت از سایر بخشهای داخلی چشم در برابر چنین آسیبهایی است. این هدف بیشتر در موارد پارگی عمیق یا همراه با آسیبدیدگی عنبیه، لنز یا زجاجیه مطرح میشود.
چه افرادی کاندیدای مناسبی برای انجام جراحی پارگی قرنیه هستند؟
افراد با پارگیهای نافذ یا عمیق قرنیه
اصلیترین گروه از کاندیداهای جراحی پارگی قرنیه، افرادی هستند که پارگیشان نافذ است؛ به این معنا که لایههای داخلی قرنیه یا حتی داخل چشم آسیب دیدهاند. در چنین شرایطی، پارگی سطحی نیست و بدون جراحی قابل ترمیم نخواهد بود.
نشانههای مهم این نوع پارگی عبارتند از:
– نشت مایع زلالیه (آب داخل چشم)
– فرورفتگی یا تغییر شکل قرنیه
– کاهش شدید دید
– افت فشار داخل چشمی
بیمارانی که دچار آسیب مکانیکی ناشی از ضربه یا اجسام نوکتیز شدهاند
افرادی که در اثر برخورد اشیای تیز مانند چاقو، چوب، یا شیشه دچار پارگی قرنیه شدهاند، معمولاً نیاز به جراحی اورژانسی دارند. این افراد به علت نوع آسیب، بیشتر در معرض پارگی عمیق، نفوذ اجسام خارجی به داخل چشم، و حتی عفونت هستند.
افراد با پارگیهای همراه با جسم خارجی داخل چشم
در برخی موارد، اجسام ریز یا نوکتیز وارد چشم میشوند و همزمان باعث پارگی قرنیه میگردند. اگر جسم خارجی در داخل چشم باقی بماند، نهتنها موجب عفونت میشود، بلکه میتواند ساختارهای حساس داخل چشم را تخریب کند. در این شرایط:
– خارجسازی جسم خارجی
– ترمیم ساختار قرنیه
– نیازمند جراحی تخصصی است.
افرادی که پارگی آنها در ناحیه مرکزی قرنیه رخ داده است
قرنیه دارای مناطق مختلفی است. اگر پارگی در بخش مرکزی قرنیه، یعنی ناحیهای که بیشترین تأثیر را در بینایی دارد، رخ داده باشد، احتمال نیاز به جراحی بیشتر میشود. در این ناحیه، حتی پارگیهای کوچک میتوانند بینایی را بهشدت کاهش دهند.
بیمارانی با افت فشار چشم
زمانی که پارگی قرنیه باعث شود مایع داخل چشم نشت کند، فشار داخل چشم بهشدت کاهش مییابد. افت فشار چشم میتواند منجر به کلاپس یا افتادگی کره چشم شود. این وضعیت اورژانسی است و فرد باید در اسرع وقت تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
افرادی که به درمانهای محافظهکارانه پاسخ ندادهاند
در برخی موارد، پزشک در ابتدا تصمیم میگیرد از درمانهای غیرجراحی مانند:
– چسب بیولوژیک
– بخیه سطحی
– محافظ چشمی و قطرههای دارویی
استفاده کند. اما اگر پس از چند روز، زخم ترمیم نشود یا وضعیت بیمار رو به وخامت رود، فرد به عنوان کاندیدای جراحی شناخته میشود.
افراد با پارگیهای ناشی از بیماریهای زمینهای قرنیه
برخی بیماریهای خاص مانند:
– کراتوکونوس پیشرفته (قوز قرنیه)
– نازک شدن شدید قرنیه در اثر عفونت یا زخم مزمن
میتوانند زمینهساز پارگیهای خودبهخودی یا در اثر فشارهای معمول باشند. در این بیماران، ترمیم به روش جراحی مانند پیوند لایهای یا کامل قرنیه انجام میشود.
انواع روشهای درمان پارگی قرنیه چیست؟
استفاده از محافظ چشمی (شیلد)
پس از تشخیص اولیه پارگی قرنیه توسط پزشک، اولین گام محافظت از چشم و جلوگیری از آسیب بیشتر است. استفاده از پانسمان محافظ یا شیلد چشم برای جلوگیری از تماس بیشتر چشم با اجسام خارجی و کاهش حرکت پلک میتواند مفید باشد که به کاهش درد و جلوگیری از گسترش آسیب کمک میکند.
استفاده از لنزهای تماسی درمانی
در برخی موارد، پزشک ممکن است لنزهای تماسی مخصوصی را تجویز کند که بهعنوان یک محافظ برای قرنیه عمل میکنند. این لنزها میتوانند از آسیب بیشتر جلوگیری کنند و به فرایند ترمیم قرنیه کمک کنند.
استفاده از آنتیبیوتیکها
در مواردی که پارگی قرنیه به دلیل ورود اجسام خارجی یا جراحات ایجاد شده باشد، احتمال عفونت وجود دارد. پزشک ممکن است قطرهها یا پمادهای آنتیبیوتیک تجویز کند تا از عفونت جلوگیری کند و فرآیند ترمیم را بهبود ببخشد.
دوخت قرنیه
در صورتی که پارگی قرنیه شدید باشد و ساختار چشم بهطور کامل آسیب دیده باشد، پزشک ممکن است نیاز به دوخت قرنیه داشته باشد. این جراحی تحت بیحسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام میشود. در این روش، پزشک با استفاده از نخهای بسیار نازک، لبههای پارگی را به هم میدوزد تا ساختار قرنیه بازسازی شود.
پیوند قرنیه
در مواردی که پارگی قرنیه بسیار زیاد بوده و ترمیم آن با دوخت امکانپذیر نباشد، پیوند قرنیه باید انجام شود. در این روش، قرنیه آسیبدیده با قرنیه سالم، جایگزین میشود. این روش به بازیابی دید و جلوگیری از عوارض جدیتر کمک میکند.
مراقبت های بعد از عمل پارگی قرنیه:
– در سه روز اول بعد عمل از محافظ چشم استفاده نمایید.
– به پشت یا پهلو دراز بکشید و تا یک هفته از خوابیدن بر روی شکم پرهیز نمایید.
– از مالین چشم ها خودداری کنید.
– از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز نمایید.
– از فین کردن ناگهانی، سرفه و عطسه پرفشار بپرهیزید.
– بهتر است تا ۵ روز استراحت داشته باشید و فعالیت های خود را کمتر کنید.